Makowiecki Tadeusz, Muzyka w twórczości Wyspiańskiego, nakł. Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Toruń 1955, s. 106, wymiary 18 x 25,5 cm. Okładka broszurowa.
W ostatnich latach swego życia Tadeusz Makowiecki
pracował nad dziełem o związku twórczości Wyspiańskiego z muzyką. Pracy tej nie
zdążył wykończyć, doprowadził ją jednak do stanu dostatecznie rozwiniętego,
żeby mogła być udostępniona w druku. Ogłaszamy więc niniejsze dzieło w tej
postaci, jaką przekazują pośmiertne papiery Zmarłego. Naczelne zagadnienie
dzieła nurtowało Makowieckiego już w okresie pisania znakomitej monografii o
Wyspiańskim pt. Poeta-Malarz (Warszawa 1935). W ostatnim rozdziale tej książki,
stanowiącym syntezę całości, autor porusza marginesowo związek twórczości
literackiej Wyspiańskiego z muzyką (str. 237-239). Poza utworami komponowanymi
wyraźnie jako libretta, widzi ów związek przede wszystkim w tych dziełach, w
których motyw muzyczny staje się osią dramatu (Warszawianka, Wesele, Sędziowie
i Akropolis). Inny aspekt tegoż problemu widzi w związkach stylu literackiego z
muzyką (ballady i pieśni rusałek, onomatopeiczne strofy o dzwonach krakowskich,
powtarzanie pewnych słów i zwrotów, refreny, liczne porównania i przenośnie z
zakresu muzyki). Wreszcie wskazuje na metodę kompozycji dramatycznej u
Wyspiańskiego, wyrażającą się w wiązaniu różnych wątków nie na zasadzie
konsekwencji psychologicznej czy historycznej, lecz w sposób zbliżony do
wiązania motywów muzycznych w symfoniach i koncertach. W tym ostatnim punkcie
stwierdza zbliżanie się Wyspiańskiego do Wagnera, aczkolwiek zastrzega się
jednocześnie by nie przeceniać wpływów Wagnera na twórczość Wyspiańskiego. Tak
wyglądał pierwszy zarys pomysłu niniejszego dzieła. Zanim jednak autor mógł
przystąpić do jego realizacji (na konieczność szczegółowego opracowania
związków Wyspiańskiego z muzyką zwracał w przytoczonym ustępie uwagę), ukazała
się książka Tadeusza Szuka Muzyka w dziele literackim (Warszawa 1937),
kwestionująca teoretyczną możliwość dopatrywania się pierwiastków muzycznych w
dziele literackim...[
